Anonim Şirketler

(Yönetim Kurulu ve Genel Kurul)

(Yargıtay Kararları)

ŞİRKETİN MAHİYETİ VE KURULUŞ ŞEKİLLERİ:

Anonim Şirket, bir ünvana sahip esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız malvarlığı ile mesul bulunan şirkettir.

Ortakların mesuliyeti, taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlıdır.

Anonim Şirket Unsurları:

-Anonim şirketler kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi maksat ve konuları esas mukavelede şirket mevzuunun hudutları açıkça göstermek şartıyla kurulabilirler.

-Bir ticari şirket olması sebebiyle anonim şirket tacirdir. Ve bu nedenle bir ticaret ünvanı almak zorundadır. Anonim şirket ünvanında işletme konusunun gösterilmesi ve ?anonim şirket? kelimelerinin bulunması zorunludur.

-Anonim şirketlerde sermayenin muayyen ve paylara bölünmüş olması gerekmektedir.

-Borçlarından dolayı anonim şirket yalnız malvarlığı ile sorumludur.

-Ortakların sorumluluğu taahhüt etmiş oldukları sermaye ile sınırlıdır.

-A.Ş.?nin kuruluşu için şirkette en az 5 kurucunun bulunması şarttır ve ortaklıkta pay sahiplerinin 5?den aşağı düşmesi fesih sebebidir. Bu kişiler gerçek veya tüzel kişi olabilirler. Tüzel kişi ortaklar bir temsilci vasıtasıyla temsil edilirler. Birden fazla temsilci seçerlerse, bunlar müştereken temsil ederler, ancak bunların tek oy hakkı vardır.

-A.Ş. bir ticari şirkettir ve bu nedenle hükmi şahsiyete haiz olup şirket mukavelesinde yazılı işletme konusunun kapsamı içinde kalmak şartıyla bütün hakları iktisap ve borçları iltizam edebilir.

-A.Ş. Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni ile kurulur ve işlemler ilgili bakanlık tarafından denetlenir.

Özel kanunlarda aksine hüküm olmadıkça esas sermaye miktarı 50milyar Türk Lirasından aşağı olamaz. Anonim şirket, iktisat ve ticaret vekaletince verilecek izinle kurulur.

Kanuna, esas sözleşme hükümlerine veya kamu düzenine aykırı işlemler ve faaliyetlerde bulunduğu anlaşılan şirketler aleyhine özel kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca fesih davası açılabilir.

-Kuruluş tamamlanıncaya kadar, kurucuların kendi aralarında ve bunların 3. kişilerle olan ilişkilerinde adi ortaklık hükümleri uygulanır.

ANONİM ŞİRKETİN KURULMASI:

Anonim şirketlerde kuruluş tedrici ve ani olmak üzere iki çeşittir. Payların tamamı kurucular tarafından taahhüt edilmişse Ani Kuruluş, kurucular payların ancak bir kısmı için taahhütte bulunmuşlar ve geri kalan paylar için ?halka başvuru? amaçlanmışsa o zaman pay taahhütlerinin Tedrici yani, aşamalı biçimde tamamlanacak olması söz konusudur. O bakımdan bu sonucu kuruluşa Tedrici kuruluş denir. Halka açılma aşaması ile ilgili olan Sermaye P.K. hükümleri uygulanır.

-Ani olarak kurulan bir Anonim şirkette pay sahipleri, tescil tarihinden itibaren 5 yıl içinde payların halka müracaatla elden çıkarmak isterlerse, tedrici kuruluşu düzenleyen hükümler uygulanır. Tedrici kuruluşta, kurucular, ortaklık esas sermayesinin en az %10?nu tediye veya temin etmelidirler. Ayrıca kuruluşta, ayni sermaye koymak sadece %10?luk kısım için düşünülebilir ve esas sözleşmeyi imza etmemiş olmalıdır.

Esas sözleşme yazılı olarak yapılır ve esas mukaveleyi en az 5 kurucu imza eder. İmzalar noterlikçe tasdik edilir.

ESAS SÖZLEŞMENİN DÜZENLENMESİNDEN ÖNCE, TARAFLAR ARASINDA ANONİM ŞİRKET KURULMASI HUSUSUNDAKİ ANLAŞMANIN ADİ ORTAKLIK MAHİYETİNDE OLDUĞU KABUL EDİLİP, KURULMANIN HERHANGİ BİR NEDENLE GERÇEKLEŞMEMESİ DURUMUNDA ORTAKLIĞIN KONUSU ELDE EDİLEMEMİŞ SAYILIR. (H.G.K.161/249 - 08.05.1991)

Esas sözleşmede bulunması zorunlu unsurlar:

. Şirketin ticaret ünvanı ve merkezinin bulunduğu yer

. Şirketin maksat ve konusunu oluşturan muamelelerin nevi ve mahiyeti

. Şirketin esas sermayesinin miktarı ile her payın itibarı kıymeti, ödeme suret ve şartları

. Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve mallarla bunlara karşılık verilecek hisse senetlerinin miktarı ve mevcut bir işletmenin veya bazı ayınların devralınması bahis konusu ise onun bedeli ve kurucular tarafından şirketin kurulması hususunda hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret veya ödenecek yahut mükafatın miktarı

. Kuruculara yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere ortaklık kazanandan sağlanacak özel menfaatlerin neler olduğu

. Yönetim ve denetim organlarının seçim tarzı hak ve görevleri imzaya yetkili olanlar, Ani kuruluşta, yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerin adlarının esas mukavelede yazılması gerekir. Tedrici kuruluşta yazılabilir veya kuruluşta Genel kurul tarafından seçilir.

. Genel kurulu toplantıya çağrı şekli, toplantıların zamanı, oy verme ile görüşme yapılması ve karar verilmesi hususlarının bağlı olduğu kayıt ve koşulları,

. Ortaklık bir müddet ile sınırlandırılmış ise bu müddet,

. Ortaklığa ait ilanların ne suretle yapılacağı,

. Ani kuruluşta her ortağın taahhüt ettiği sermayenin nevi ve pay miktarı, ?Tedrici kuruluşta sözleşme safhasında henüz esas sermaye karşılığı taahhüt edilmemiştir. Kurucular 1/10?unu ödeyecek veya temin edecekler ve sonra halkı katılmaya çağıracaklardır.

KURUCU SENETLERİ, ANONİM ORTAKLIKTA BİR SERMAYE PAYINI TEMSİL ETMEDİĞİ İÇİN MALİKLERİNE PAY SAHİPLERİNE TANINAN HAKLARI SAĞLAYAMAZ. ORTAKLIĞIN SERMAYESİNİN ARTIRILMASI DURUMUNDA, HİZMET VE KATKISI BULUNMAYAN İLK KURUCULARA, EK KURUCU HAKLARI TANIMAYARAK KURUCULUK HAKLARINI KURULUŞ SERMAYESİ İLE SINIRLAMAK YASAYA UYGUNDUR. (11.H.D. 158/2344 ? 19.04.1985)

İzin Safhası:

Ani kuruluşta izni Sanayi ve Ticaret Bakanlığı verir. Tedrici kuruluşta, halka arz yolu ile kuruluş olduğu için, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni alınmadan önce Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınması gerekir.

İzin almak için Sanayi ve Ticaret Bakanlığına müracaat ederken verilecek belgeler:

. Dilekçe

. İki adedi imzalı dört adedi tasdikli 6 nüsha esas mukavele

. Tedrici kuruluşta SPK?nın izni ve sermayenin %10?nun temin yada tediye edildiğine dair belge,

. Tüzel Kişi kurumlarda yönetim kurulunun iştirak kararı

. Yabancı sermaye katılması bulunduğu takdirde Hazineye bağlı yabancı sermaye genel müdürünün izni,

. Bilirkişi raporu

. Yabancı uyruklu kurucu için belgeler, ikametgah senedi, döviz alım bordrosu, kendi memleketinden sicil özeti, Anonim Şirketse yönetim kurulu kararı, Bakanlık hukuki bir inceleme yapmakta, esas sözleşmede emredici hükümlere aykırılık bulunup bulunmadığını incelemektedir. SPK?da onayını sadece emredici hükümlere aykırılık varsa vermeyebilir. Anonim Şirketin kuruluşu ile sermaye artırımında, mahkeme incelemesi ve onayı sistemimizden çıkarılmıştır.

İzinden sonra yapılacak işlemler:

Ani kuruluşta, bakanlıktan izin alındıktan sonra, tescil için şirketin merkezinin bulunduğu ticaret siciline başvurulur.

Tedrici kuruluşta ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığından izin alındıktan sonra SPK?ya müracaatla halkı ortaklığa katılmaya davet ve senetlerin SPK kaydına alınması için gerekli işlemlerin yapılması istenir. Bundan sonra usulü olarak halka müracaat edilerek iştirak taahhütnamelerinin doldurulup, bedellerinin yatırılması sağlanır. Durum SPK?ya belgelendirilerek bildirilir. Bedeller ödendikten sonra 10 gün içinde kurucular her pay sahibine taahhütlü mektup göndererek ve gazetelerle ilan ederek genel kurul toplantısına(kuruluş) davet eder. Davet mektubunun toplantıdan en az 15 gün önce gönderilmesi ve aşağıdaki yazılı hususları kapsayan gündemin bildirilmesi şarttır:

. Payların bütünün bedellerinin gereği ödendiğini tespiti,

. Değer biçilecek ayni katılma payı varsa bilirkişi tayini,

. Kuruculara özel menfaat tanınacaksa bunların karara bağlanması,

. Esas sözleşmede gösterilmemiş ise yönetim kurulu üyelerinin seçimi

. Denetçilerin seçilmesi,

. Kurucuların giriştikleri taahhüt ve yaptıkları masrafların kabulü (md.289), kuruluş genel kurulu md. 289?daki hususları müzakere edip karara bağlar. Nakdi sermayenin en az yarısını temsil eden pay sahipleri hazır bulunmadıkça müzakere yapılamaz. Her pay sahibinin bir oy hakkı vardır. Kararlar mevcut oyların çoğunluğu ile verilir.(md.290)

Ayın nevinden sermaye koyan kimseler bunun değerinin biçilmesinde ve kendilerine özel menfaat sağlanan bu menfaatler görüşülürken oy kullanamazlar.(md.291)

Bilirkişi seçilen hallerde, raporun tartışılması için KGK bir ikinci toplantı yapar. KGK. Kararlarının geçerli olması için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı komiserinin nezaret etmesi ve zabıtları imzalaması h-gerekir.

ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNDA TİCARET KOMİSERİNİN HAZIR BULUNMASI KARARLARIN GEÇERLİLİK ŞARTIDIR. GÖREVLİ HÜKÜMET KOMİSERİ, YASA KOŞULLARINA UYULMADAN TOPLANTI YAPILDIĞINI BELİRTMİŞ VE TOPLANTIDA BULUNANLARIN GENEL KURULA DEVAM ETMEK İSTEMELERİ ÜZERİNE DURUMU TUTANAĞA GEÇİREREK SALONU TERKETMİŞTİR. GENEL KURUL GEÇERSİZ SAYILIR. (11.H.D. 1512/1507 ? 05.04.1982)

TESCİL:

Tasdik edilen ortaklık, merkezin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Ancak tüzel kişilik kazanılması için tescil yeterlidir. İlan kanundan doğan bir zorunluluktur. Kuruluş üçüncü kişilere karşı Anonim Ortaklığın tescili Türkiye Ticaret Sicili gazetesinde ilan edilmesiyle ileri sürülebilir hale gelir, yapılmazsa ortaklık idarecileri gereken ilanı yaptırmanın müeyyideleri ile karşılaşırlar, ortaklığın kuruluşunda bir eksiklik ortaya çıkmaz. Uygulamada esas mukaveleyi ilan etmek en rahat yoldur. Sicil memuru belgeleri inceleyip, eksiklikler görürse tescili reddedecektir. Bu redde karşı sicilin bağlı mahkemede itiraz edilebilir. Tescil ile birlikte halka açık olmayan Anonim Ortaklıklarda hisse senedi çıkarma hakkı doğar.

Kuruluştan sonra ortaya çıkan eksiklikler:

Bu durum bir yokluğun tespiti, butlan davası veya fesih davasının açılmasına yol açabilir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı kanuna her türlü aykırılık halinde fesih davası açabilir.

Kuruluştan doğan sorumluluk halleri:

Kuruluştaki belgelerin doğru olmamasından, esas sermaye karşılığı tamamıyla taahhüt edilmemiş veya ödenmesi gereken kısım ödenmemiş iken, öyle ödenmiş gibi gösterilmesinden ve para dışındaki katılma paylarına değer biçilirken hile kullanılmasından TK 278.md.?deki kurucular ve kurucu gibi sorumlu olanlarla, yukarıdaki fiillere katılanlar sorumludur.

Hukuki müeyyide tazminattır, zarar gören pay sahipleri ve ortaklık alacaklıları sorumlulara karşı dava hakkına haizdir. Bu davada zamanaşımı, davacının zararı ve sorumlu olan kimseyi öğrendiği tarihten itibaren 2 yıldır, fakat dava hakkı her halde zararı doğuran fiilin vukuundan itibaren 5 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Ancak fiil cezayı müstelzim olup, Ceza Kanununda daha uzun bir zamanaşımı tabi ise, tazminat davasına da bu süre uygulanır. Bütün sorumlulara karşı dava, ortaklık merkezinin kurulduğu yer mahkemesinde açılır. Mahkeme tazminata hükmederse bu tazminat davacılara değil, ortaklığa verilir. Hukuki sorumluluk, tescil üzerinden 4 yıl geçmiş bulunması şartıyla sulh veya ibra ile ortadan kalkabilir.

ANONİM ŞİRKETE AYNİ SERMAYE OLARAK KONULAN TAŞINMAZIN MÜLKİYETİ TAPU SİCİLİNDE DEVİR YAPILMADIKÇA, ŞİRKETE GEÇMEZ. MALİK ORTAĞIN BU YÖNDEKİ TAAHHÜDÜ SADECE ŞİRKETE FERAĞA İCBAR DAVASI AÇMAK HAKKINI VERİR. (H.G.K. 80/196 ? 10.04.1991)

ŞİRKET ANA SÖZLEŞMESİNDE DAVALI TAŞINMAZLARIN AYINLARININ ŞİRKETE SERMAYE OLARAK KONDUĞUNUN BELLİ OLMASINA VE BU TAŞINMAZLARI BİLFİİL ŞİRKETE TESLİM ETMEKLE TAPUDA HER AN DEVİR YAPACAĞI KONUSUNDA GÜVEN TEMİN ETMİŞ BULUNMASINA GÖRE ZAMANAŞIMI DEFİNDE BULUNMASI HAKKIN SUİSTİMALİ NİTELİĞİNDEDİR. (11.H.D. 5210/4014 ? 04.07.1989)

Kurucu Kimdir:

. Esas sözleşmeyi düzenleyen, imza eden ve sermaye olarak belirli parayı veya paradan başka bir şeyi koymayı taahhüt eden pay sahipleri kurucu sayılırlar.

. Tedrici kuruluşta esas mukaveleyi tanzim ve imza etmeksizin paradan başka bir şeyi sermaye olarak koyan pay sahipleri de kurucu sayılırlar.

. Kurucular bu iki muameleden birini, üçüncü şahsın hesabına yaptıkları takdirde bu şahıs da kuruluştan doğan mesuliyetler bakımından kurucu sayılır. Bu üçüncü şahıs, kendi hesabına iş gören kimsenin bildiği veya bilmesi gereken bir vakıayı kendisinin bilmediğini ileri süremez.(md. 278) Esas mukavelenin yazılı şekilde yapılması ve bütün kurucuların imzalarının noterce tasdik edilmesi şarttır.

TİCARET SİCİL MEMURLUĞUNCA VERİLEN KARARLARA KARŞI, TÜZEL KİŞİLİĞİ BULUNAN ORTAKLIĞIN ANCAK YETKİLİ ORGAN VE TEMSİLCİLERİ MAHKEMEYE İTİRAZDA BULUNABİLİRLER. ŞİRKET ORTAĞININ İTİRAZ HAKKI YOKTUR. (11.H.D. 1872/4341 ? 28.06.1988)

Anonim Şirket Organları:

Anonim şirkette bulunması kanunen zorunlu olan 3 organ vardır. Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu, Genel Kurul md. 435?e göre şirketin söz konusu organlarıdır. Biri var olmadığı ya da Genel Kurul toplanamadığı takdirde, pay sahiplerinden ya da şirket alacaklılarından birinin veya Ticaret Bakanlığının istemi üzerine mahkeme, şirketin durumunun yasal hale getirilmesi için uygun bir süre verir. Buna rağmen durum düzeltilmezse şirketin feshine karar verir.

YÖNETİM KURULU:

Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kazanılması:

Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu en az 3 üyeden oluşur. Ani kuruluşta ilk yönetim kurulu üyelerinin esas sözleşmeyi belirlemesi mecburidir. Tedrici kuruluşta ise atama mümkündür ancak zorunlu değildir. Ayrıca 275.md. gereğince konusu kamu hizmeti olan A.Ş. lerde kamu tüzel kişileri temsilcileri doğrudan doğruya kamu tüzel kişileri tarafından atanırlar. Bu durumlar dışında Yönetim Kurulu üyelerinin seçimi normal olarak Genel Kurula aittir. Ancak ölüm,temyiz kudretini kaybetme,istifa gibi bir nedenle üyeliğin açılması durumunda, 275. md. Hükmü saklı kalmak üzere, Yönetim Kurulunun yasal koşullara sahip bir kimseyi ilk toplanacak Genel Kurulun onayına sunma koşulu altında geçici olarak seçmek yetkisi vardır. Bu şekilde seçilen üye Genel Kurul toplantısına kadar görevini yapar. Yönetim Kurulu üyeleri en çok 3 yıl için seçilebilirler. Esas sözleşmede aksi öngörülmemişse tekrar seçilmeleri caizdir. Sonraki seçimler için yetkili organ adi Genel Kuruldur. Yönetim Kurulu üyesi olmak için Türk vatandaşlığı, Türkiye?de oturma veya belirli bir meslekten olma gibi şartlar kanun tarafından aranmış değildir. Fakat esas sözleşme yolu ile bu çeşit sınırlamalar konulabilir.

DAVACININ ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLMASI NEDENİ İLE 312.MADDE GEREĞİNCE EN AZ BİR PAY SAHİBİ OLDUĞU KABUL EDİLEREK İLANDAN AYRI OLARAK KENDİSİNE ÇAĞRI MEKTUBU GÖNDERİLMESİ GEREKİRKEN YAPILMAMASI VE DAVACININ TOPLANTIYA KATILMAMIŞ OLMASI DURUMUNDA MUHALEFET ŞERHİ VERMEMİŞ OLMASINA RAĞMEN DAVA AÇMA HAKKI BULUNMAKTADIR. (11.H.D. 1988/4218-1989/1164 ? 27.02.1989)

Yönetim Kurulu Üyeliği için Gerekli Koşullar:

. Ancak gerçek kişiler yönetim kurulu üyesi olabilir. Pay sahibi olan tüzel kişiler ise yönetim kurulu üyesi seçilemezler, ancak kendi temsilcilerini üye seçtirebilirler.

. Yönetim kurulu üyeleri ilke olarak pay sahipleri arasından seçilir. Pay sahibi sıfatı taşımayan şahsın yönetim kuruluna üye seçilmesi halinde, göreve başlayabilmek için pay sahibi niteliği kazanması, yani en az bir paya sahip olması aranmaktadır.. 275.md. gereğince, kamu tüzel kişilerinin yönetim kuruluna temsilci göndermeleri halinde, tüzel kişinin ve temsilcinin pay sahibi sıfatı taşıması zorunluluğu yoktur.

. Yönetim kurulu üyeliği için tam ehliyet gerekir. Bu nedenle mümeyyiz küçük ve mahcurlar Yönetim kurulu üyeliğine seçilemezler.

. Yönetim kurulu üyesi olacak kimsenin iflas etmemiş, ağır hapis gerektirici veya haysiyet kırıcı bir suçtan dolayı mahkum olmamış olması gerekir.

. Yönetim kuruluna üye seçilecek kimsenin memur ya da şirkette aynı zamanda denetçi olmaması gerekir.

. Ayrıca üyelerden her biri esas sermayenin en az yüzde birine eşit miktarda hisse senedini şirkete teminat olarak yatırmalıdır.Verilen hisse senetleri üyenin Genel Kurulca ibrasına kadar görevinden doğan sorumluluğa karşı rehin hükmünde olup başkasına devredilemez veya şirketten geri alınamaz. Yönetim kurulunun izni bulunmak şartıyla rehin hükmündeki hisse senetleri bir üçüncü kişi tarafından da yatırılabilir. (313.md.) Ancak kamu tüzel kişileri temsilcileri, yönetim kurulu üyesi sıfatıyla hisse senedi vermek yükümlülüğünden muaftırlar.

Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kaybedilmesi:

. Yönetim kurulu üyesinin iflasına karar verilmesi, kısıtlanması,ağır hapis cezası ile veya sahtekarlık, emniyeti suistimal, hırsızlık ve dolandırıcılık suçlarından, mahkum olması ve üyelik için gerekli nitelikleri kaybetmesi durumunda üyelik sıfatı sona erer.

. Yönetim kurulu üyelerinin süreli olarak seçilmesi halinde sürenin dolmasıyla,

. Yönetim kurulu üyeliği istifa ile de sona erer. Ancak istifa hakkının, Yönetim kurulu üyesine düşen özen borcunun bir gerçeği olarak uygun zamanda kullanılması gerekir.

. Yönetim kurulu üyeleri esas sözleşmeyle tayin edilmiş olsalar dahi Genel kurul tarafından her zaman azlolunabilirler. Azlolunan yönetim kurulu üyesi bu nedenle tazminat talep edemez. Ancak 275. md. Hükmü saklıdır.

TTK.'NUN 312 VE 316. MADDELERİ HÜKÜMLERİ UYARINCA, ANONİM ORTAKLIK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SEÇİM VE GÖREVDEN ALINMASI YETKİSİ YALNIZ ORTAKLIK GENEL KURULUNA AİTTİR. (H.G.K. 306/700 13.06.1984)

TİCARET KANUNU HÜKÜMLERİNE GÖRE, YÖNETİCİLERİN GENEL KURUL KARARI İLE AZLEDİLEBİLMESİ İÇİN, BU KONUNUN GENEL KURUL GÜNDEMİNDE BULUNMASI ZORUNLUDUR. GENEL KURULCA ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN HER ZAMAN AZLEDEBİLECEKLERİNE İLİŞKİN TTK.'NUN 316. MADDESİ HÜKMÜ, GÜNDEME BAĞLILIK İLKESİNİ BERTARAF EDEMEZ. (11.H.D. 3578/4774 ? 24.09.1985)

Tescil ve İlan:

Yönetim kurulu üyeliğinin kazanılması veya kaybedilmesi, ticaret siciline tescil ve ilan edilmek gerekir. Ancak tescil ve ilan kurucu anlam taşımayıp durumun iyi niyetli üçüncü kişiler nezninde hüküm ifade edebilmesi için önemlidir.

Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev ve Yetkileri:

. Yönetim:

Ortaklığın yönetimi yönetim kuruluna aittir. Genel anlamı ile yönetim kavramı kanunda diğer organlar için öngörülmüş görevler dışındaki olağan ve olağanüstü bütün işlemleri kapsar.

. Temsil:

Yönetim kurulu şirketin kanuni temsilcisidir. Temsil yetkisinin kullanılabilmesi açısından yönetim kurulu üyelerinden ikisinin imzası (esas sözleşmede aksine hüküm bulunması hariç) yeterlidir. Buna ?çift imza kuralı? denir. Ancak şirkete karşı ihtar, ihbarname tebligatın yönetim kurulu üyelerinden yalnız birine yapılması dahi şirketi bağlar. Temsil yetkisi yönetim kurulu üyesi olmayan murahhas müdürlere veriliyorsa, yönetim kurulu üyelerinden de en az birisinin temsil yetkisine sahip olması zorunludur.

Ortaklık sözleşmesinde hüküm varsa, yönetim kurulu yetkilerinin üyeler arasında bölünmesi mümkündür. Yönetim haklarının hukuken geçerli şekilde bölünmesi, bir sorumluluk bölünmesini de beraberinde getirir. Her üye ancak kendisine bırakılan işler nedeniyle sorumlu tutulabilir. Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunda geçerli olan müteselsilen sorumluluk kuralı burada yürümez. Yönetim işlerinin murahhaslara bırakılabilmesi, sözleşmede bu konuda açık hüküm bulunmasına bağlıdır. Murahhaslar kendilerine bırakılan alandaki bütün yetkileri ve sorumluluğu devralmış olurlar. Bu safhalara giren işlemler nedeniyle kural olarak diğer yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu söz konusu olmaz. Ancak yönetim kurulu yönetim yetkilerinin tümünü murahhaslara bıraksa dahi münhasıran yetkisine giren ve devri kabil olmayan yetki ve görevleri muhafaza etmektedir. Yönetim kurulunun murahhaslar üzerinde genel bir gözetim yükümü de vardır.Yönetim kurulunun bu yükümü gereği gibi yerine getirilmemesinden doğan sorumluluğu devam eder.

ANONİM ŞİRKET, YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN, YÖNETİM KURULU TARAFINDAN KENDİSİNE VERİLEN TEMSİL YETKİSİNİ KÖTÜYE KULLANARAK KENDİ NAM VE HESABINA HAKSIZ BİÇİMDE EL KOYDUĞU İŞLETMEYİ ŞİRKETE DEVRETMESİ GEREKİR. (11.H.D. 1988/8953-1989/7012 ? 11.12.1989)

TESCİLDEN ÖNCE ŞİRKET NAMINA İŞLEM YAPAN KİMSE BU İŞLEMLERDEN ŞAHSEN SORUMLUDUR. ANCAK BUNUN İLERDE KURULACAK ŞİRKET NAMINA YAPILDIĞI AÇIKÇA BİLDİRİLMİŞ VE ŞİRKETİN TİCARET SİCİLİNE KAYDINDAN SONRA 3 AY İÇİNDE BU TAAHHÜTLER ŞİRKETÇE KABUL EDİLMİŞSE YANLIZ ŞİRKET SORUMLUDUR.(11.H.D. 2294/3475 ? 06.12.1974)

ANONİM ORTAKLIĞI BORÇ ALTINA SOKAN SÖZLEŞMELER, ANCAK KANUNUN VE ANA SÖZLEŞMENİN ÖNGÖRDÜĞÜ BİÇİMDE TEMSİL YETKİSİNE SAHİP OLANLAR TARAFINDAN YAPILABİLİR. TEMSİL YETKİSİNE SAHİP OLMAYAN BİR MÜDÜRÜN ORTAKLIĞI BORÇ ALTINA SOKABİLMESİ İÇİN, ORTAKLIĞIN BU İŞLEMİ BENİMSEMESİ GEREKİR. (11.H.D. 199/504 ? 07.02.1983)

. Şirket Defterlerinin Tutulması:

Yönetim kurulu tacirler tarafından tutulması gerekli yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ve karar defteri dışında anonim şirket tarafından tutulması gerekli diğer defterleri tutmak zorundadır. Bu defterler pay defteri, genel kurul tutanaklarının yazılmasına ait toplantı ve müzakere defteri, yönetim kurulu karar defteri, tahvil çıkarıldığı takdirde tahvil defteri ve işletmenin niteliğine göre tutulması gereken kasa defteri, mal defteri, sabit değer ve amortismanlar defteri, alacaklılar defteri ve borçlular defteri

. Bilanço ile kar ve zarar cetvelinin düzenlenmesi

. Yıllık raporun düzenlenmesi ve kar dağıtım önerilerinin hazırlanması

. Genel kurulun toplantıya çağrılması, gündemin hazırlanması, ilanı, toplantı sırasında ortakların ortak sıfatlarının tespiti görevleri yönetim kuruluna verilmiştir. Ancak denetçilerde ivedi durumlarda genel kurulu fevkalade toplantıya davete mecburdurlar.

. Genel kurul kararlarının yürütülmesi,

. Maddeten sakat genel kurul kararlarının iptalinin istenilmesi,

. Sermayenin arttırılması veya azaltılması ile ilgili formalitelerin yerine getirilmesi,

. Tahviller ile ilgili görevlerin yerine getirilmesi :

Bu çerçevede izahnamenin düzenlenmesi yayınlanması ve ilanı, genel kurulun toplantıya çağrılması, genel kurulca verilecek kararın mahkemenin onayına sunulması, gerektiğinde tahvil senetleri genel kurulun toplantıya çağrılması ve bu toplantıdan önce dolaşımdaki tahvillerin bir listesinin görülebilecek bir yere asılması,

. Memur ve müstahdemlerin tayini ve azli konusundaki yetki esas sözleşmeyle genel kurula verilmemişse yönetim kuruluna aittir.

. Esas sözleşme veya genel kurul kararı ile tasfiye memuru ayrıca tayin edilmiş bulunmadıkça tasfiye işlerinin görülmesi yönetim kuruluna ait bir görevdir.

. Kanunun emrettiği durumlarda tescil ve ilanın yaptırılması da yönetim kuruluna düşer.

. Malvarlığının azalması halinde görevleri :

Ortaklık malvarlığı esas sermayenin yarısı oranında azalmışsa, yönetim kurulu durumu derhal genel kurula bildirmek, ortaklığın aciz halinde bulunduğu şüphesi varsa hemen bir ara bilanço düzenlemek ve yine durumdan genel kurulu haberdar etmek zorundadır. Ortaklığın aktifleri borçlarına yetmiyorsa, yönetim kurulu mahkemeye başvurarak iflasını istemek zorundadır.

TTK.'NUN 324. MADDESİNİN DÜZENLENME ŞEKLİNDEN ŞİRKET BORÇ AÇIĞININ ŞİRKET AKTİFİNİN 1/5 KADAR OLMASINDAN ÇOK DAHA FAZLA TUTARLAR İÇİN ŞİRKETİN İFLASI YOLUNA GİDİLECEĞİ ANLAŞILMAKTADIR. (11.H.D. 5319/5358 -29.08.1988)

TTK.'NUN 324. MADDESİNİN, AYNI KANUNUN 434. MADDESİ HÜKMÜYLE BİRLİKTE GÖZÖNÜNDE TUTULMASI HALİNDE ANONİM ŞİRKETİN SERMAYESİNİN 2/3 ORANINDA KAYBETMESİ HALİNİN KENDİLİĞİNDEN FESİH SEBEBİ SAYILACAĞI YARGITAYIN KÖKLEŞMİŞ İÇTİHATLARINDANDIR. (11.H.D. 4054-4223 ? 28.10.1982)

ŞİRKET SERMAYESİNİN 2/3'NÜN KARŞILIKSIZ KALDIĞININ ANLAŞILMASI HALİNDE ORTAKLIK KENDİLİĞİNDEN VE OTOMATİKMAN FESHEDİLMİŞ SAYILAMAZ. ANCAK GENEL KURUL TOPLANMAZ VE KAYBEDİLEN SERMAYE HAKKINDA BİR KARAR ALINMAZSA PAY SAHİBİNE ORTAKLIĞIN FESHEDİLMİŞ OLDUĞUNUN SAPTANMASI YOLUNDA DAVA HAKKI TANINMALIDIR. (11.H.D. 2820/2734 ? 07.06.1982)

. Yönetim kurulunu S.P.K.?dan doğan yetki ve görevleri :

Hisse senetlerini halka arz etmek üzere kurulan Anonim Ortaklıklar ile kurulmuş olup da sermaye artırmak suretiyle hisse sentlerini halka arz edecek olan Anonim Ortaklıklar SPK?dan izin almak şartı ile kayıtlı sermaye sistemini kabul edebilirler. Bu halde ortaklığın sermayesi çıkarılmış sermaye olur ve sözde tespit edilen kayıtlı sermaye miktarına kadar yeni hisse senetleri çıkarmak suretiyle yönetim kurulu tarafından TTK?nun esas sermayenin arttırılmasına ilişkin hükümlerine bağlı kalınmaksızın sermaye attırılabilir. Çıkarılan hisse senetleri tamamen satılarak bedelleri ödenmedikçe yeni hisse senetleri çıkarılamaz. Kayıtlı sermayeli ortakların başlangıç sermayesinin kurulca belirlenecek miktardan az olmaması ve ünvanlarının kullanıldığı belgelerde çıkarılmış sermaye miktarının gösterilmesi zorunludur. Yönetim kurulunun imtiyazlı veya itibari değerinin üzerinde hisse senedi çıkarılması, pay sahiplerinin yeni pay almak haklarının sınırlandırılması konularında ve imtiyazlı hisse senedi sahiplerinin haklarını kısıtlayıcı nitelikte karar alabilmesi için, esas sözleşme ile yetkili kılınması şarttır. Yönetim kurulunun bu maddedeki esaslar çerçevesinde aldığı kararlar aleyhine, Yönetim kurulu üyeleri, denetçiler veya hakları ihlal edilen pay sahipleri, kararın ikamından itibaren 30 gün içinde Anonim ortaklığın merkezinin bulunduğu yer ticaret mahkemesinde iptal davası açabilir.(SPK. 12.md.)

Genel kurula ait olan tahvil çıkarma yetkisi bu tür ortaklıklarda esas sözleşmeye konulacak bu hükümle yönetim kuruluna bırakılabilir.(SPK. 13.md.)

Yönetim Kurulu Üyelerinin Hak ve Borçları:

Borçları:

. Özen Borcu: Yönetim kurulu üyeleri dikkatli ve basiretli bir yöneticinin aynı şartlar altında seçeceği hareket tarzına uygun surette dikkat ve özen göstermelidirler.

. Sadakat Borcu: Yönetim kurulu üyeleri bütün işlemlerde ortaklık menfaatini ön planda tutmakla yükümlüdürler.

. Sır Saklama Borcu: İster görevde iken, ister ayrıldıktan ve hatta azledildikten sonra olsun, işletmenin sırlarını saklama ve dosyalarını geri vermekle Yönetim Kurulu üyeleri yükümlüdür.

SANIK, DAHA ÖNCE ORTAĞI VE MUHASEBECİSİ OLDUĞU ŞİRKETİN VERGİ KAÇIRDIĞINI RESMİ MAKAMLARA DUYURMUŞTUR. EYLEMİN, YASANIN 363. MADDESİNDE YAPTIRIM ALTINA ALINAN İŞ SIRRININ KORUNMASI İLE İLGİLİ OLMADIĞI GÖZÖNÜNE ALINMADAN BERAAT YERİNE HÜKÜMLÜLÜK KARARI VERİLMESİ DOĞRU DEĞİLDİR. (7.C.D. 1986/17826-1987/4019 080.04.1987)

. Teminat Verme: Yönetim kurulu üyeleri görevlerinden doğacak sorumluluğun teminatı olarak 500 TL. nominal değerde pay senedini ortaklığa vermekle yükümlüdür. Kural olarak pay senetlerinin teminat veren üyeye ait olması gerekmektedir. Ancak Yönetim kurulu teminatın bir üçüncü tarafından verilmesine de müsaade edebilir.(313.md)

. Yönetim kurulu üyeleri kendilerinin veya yakınlarının menfaatlerini ilgilendiren konuların yönetim kurulunda görüşülmesine katılamazlar.

. Rekabet Yasağı: Yönetim kurulu üyelerinden biri genel kurul iznini almaksızın şirketin konusuna giren ticari muamelelerle meşgul olan bir şirkete sorumluluğu sınırsız olan ortak olarak da giremez.

BİR ANONİM ŞİRKETİN YÖNETİM KURULU ÜYESİ VE GENEL MÜDÜRÜ OLAN ŞAHSIN GENEL KURULDAN İZİN ALMADAN AYNI KONUDA FAALİYET GÖSTEREN BİR LİMİTED ŞİRKET KURUP, MÜDÜR SIFATIYLA BU ŞİRKETİN İŞLERİNİ YÜRÜTMESİ TTK'NUN 335. MADDESİNE AYKIRIDIR. (11.H.D. 5620/6350 ? 21.11.1985)

. Yönetim kurulu üyelerinden birinin genel kuruldan iznini almaksızın kendi veya başkası namına bizzat veya dolayısıyla şirketle şirket konusuna giren bir ticari muamele yapamaz. Aksi takdirde şirket yapılan muamelenin batıl olduğunu iddia edebilir. Aynı hak diğer taraf için mevcut değildir.(334.md.)

. Yönetim kurulu üyeleri ortaklığın yönetimini ve işlerin gidişini gözlemlemekle yükümlüdürler.

Hakları.

. Huzur Hakkı: Yönetim kurulu üyelerine hazır bulundukları toplantılar için esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde verilen ücrettir.

ANASÖZLEŞMEDE HUZUR HAKKI ÖDENECEĞİNE DAİR BİR HÜKÜM BULUNMAMASI, GENEL KURULUN BU DOĞRULTUDA VERDİĞİ KARARLARI GEÇERSİZ KILMAYACAĞI GİBİ BÖYLE BİR KARARA DAYANARAK YÖNETİCİLERE ÖDENEN MEBLAĞLAR GERİ İSTENEMEZ. ANCAK GENEL KURULDA BU KONUDA BİR KARAR ALINMAYIP YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN KENDİ ARALARINDA ANLAŞMAYA VARMALARI ŞARTINA BAĞLANMASI DURUMU HARİÇTİR. (11.H.D. 1988/5438-1989/2851 ? 15.05.1989)

. Ücret: Esas sözleşme veya genel kurul kararı ile yönetim kurulu üyelerine belirli dönemler için bir ücretin verilmesi kararlaştırılabilir.

. Kazanç Payları:

Yönetim kurulu üyelerinin kazanç payına hak kazanabilmeleri için;

- Esas sözleşmede, kazanç payı dağıtımına izin vermelidir.

- Safi kar üzerinden kanuni yedek akçe ayrılmalı ve pay sahiplerine %4 oranında veya esas sözleşme ile belirli daha yüksek bir oranda kar payı fiilen dağıtılmış olmalıdır.

. Genel kurulun takdiri üzerin, bazı başarılı hizmetler için yönetim kurulu üyelerine ikramiye verilmesi mümkündür.

. Her üye yönetim kurulunun toplantıya çağrılmasını yönetim kurulu başkanından yazılı olarak istemek, bu toplantıda fikirlerini söylemek ve oyunu kullanmak hakkına sahiptir.

. Yönetim kurulu toplantılarında üyelerin şirketi temsile ve şirket işlerini görmeye memur kimselerden işlerin gidişi veya belirli bazı işler hakkında açıklamalar istemek hakkına sahiptir.

ANONİM ŞİRKETLERİN YÖNETİM KURULU ÜYELERİ, ÜÇ YILLIK GÖREV SÜRELERİNİ TAMAMLASALAR DAHİ, YENİ YÖNETİM SEÇİLENE KADAR GÖREVLERİNE DEVAM EDERLER. (12.H.D. 691/1434 ? 12.02.1998)

Yönetim Kurulu Kararları:

Esas sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça yönetim kurulunun bir karar verebilmesi için üyelerinin en az yarısından bir fazlasının toplantıda hazır bulunması şarttır. Kararlar, mevcut üyelerin çoğunluğu ile verilir. Bir üyenin başka bir üye adına vekaleten oy kullanması caiz değildir. Oylar eşit olduğu takdirde keyfiyet gelecek toplantıya bırakılır. Bu toplantıda dahi oylarda eşitlik olursa öneri reddedilmiş sayılır. Yönetim kurulu kararları, üyelerden biri görüşme isteğinde bulunmadıkça bir üyenin belirli bir hususa dair yaptığı öneriye diğerlerinin yazılı onayları alınmak suretiyle toplantısız da verilebilir. Ancak kararların geçerliliği, yazılıp imza edilmiş olmasına bağlıdır.(330.md.) Yönetim kurulu kararları kural olarak şirketi doğrudan bağlayıcı nitelikte değildir. İfa ve icrası gereken işlemler için esas teşkil eder.

ANONİM ORTAKLARIN YÖNETİM KURULU KARARLARINA KARŞI KURAL OLARAK İPTAL DAVASI AÇILAMAZ. ANCAK, BAZI DURUMLAR VE ÖZELLİKLE PAY SAHİPLERİNİN KİŞİSEL HAKLARINI İHLAL EDEN YÖNETİM KURULU KARARLARI HAKKINDA İPTAL DAVASI AÇILABİLİR.YASALARA AYKIRI BATIL OLAN BİR YÖNETİM KURULU KARARI İÇİN GENEL KURULA BAŞVURULMADAN DAVA AÇILIR. (11.H.D. 1988/3414-1989/260 ? 26.01.1989)

Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu:

Şirketin temsil yetkisine sahip yönetim kurulu üyelerinin şirketin maksat ve konusu çerçevesinde şirket adına yaptıkları bütün söz ve işlemler şirketi bağlar ve sorumlu kılar. Sözü geçen sorumluluk, görevlerini yerine getirdikleri sırada işledikleri haksız fiillerden doğan tazmin borcunu da kapsar. Bununla beraber şirketin ve tüzel kişinin rücu hakkı saklıdır. Yönetim kurulu üyeleri, yönetim kuruluna kurul olarak verilmiş olan görevlerin ihlali nedeniyle müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır. Davacı, sorumlu yöneticilerin kusur derecesine bakılmaksızın tazminatın tamamını birinden veya hepsinden isteyebilir.

YÖNETİM KURULU ÜYELERİNDEN BAZILARININ İŞLEMLERİYLE ŞİRKETİ ZARARA UĞRATMASI HALİNDE BU İŞLEMLERE NEZARET ETME DURUMUNDA OLAN DİĞER YÖNETİM KURULU ÜYELERİ DE MÜTESELSİLEN SORUMLUDURLAR. (11.H.D. 5009/7236 ? 07.10.1994)

ŞİRKETİN ZARARA SOKULMASI NEDENİ İLE AÇILACAK DAVALAR 5 YILLIK ZAMANAŞIMINA TABİDİRLER. (11.H.D. 1988/5218-1989/2885 ? 15.05.1989)

YÖNETİCİYE KARŞI PAY SAHİBİNİN TAZMİNAT DAVASI AÇMAK HAKKI VARSA DA, BU DAVANIN AÇILABİLMESİ, DAVA TARİHİNDE PAY SAHİBİ OLMAK KOŞULUNA BAĞLIDIR. (11.H.D. 1988/4114-1989/1057 ? 23.02.1989)

SORUMLULUK DAVASININ ŞİRKET ADINA DEĞİL, ŞİRKET ORTAĞI SIFATINA AÇILMIŞ OLMASI VE DAVALININ DA BİR YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLMAMASI DURUMUNDA TTK.'NUN 340. MADDESİ YOLLAMASI NEDENİYLE DAVACININ BİR DAVA HAKKI YOKTUR. (11.H.D. 6705/6027 ? 21.10.1988)

ŞİRKETLE MUAMELE YASAĞINI İHLAL EDEN YÖNETİM KURULU ÜYELERİ ALEYHİNE, SORUMLULUK DAVASI AÇILABİLMESİ İÇİN ŞİRKET GENEL KURULUNCA BU YOLDA KARAR ALINMASI VE DAVANIN DENETÇİLER TARAFINDAN AÇILMASI GEREKİR. BU BİR DAVA ŞARTIDIR. (11.HD. 1990/3980-1991/6455 ? 03.12.1991)

Müteselsil sorumluluk doğuran sebepler: (336.md.)

. Hisse senetleri bedellerine mahsuben pay sahipleri tarafından yapılan ödemelerin doğru olmaması

. Dağıtılan ve ödenen kar paylarının gerçek olmaması

. Kanunen tutulması gereken defterlerin mevcut olmaması ve intizamsız tutulması

. Genel kuruldan çıkan kararların sebepsiz olarak yerine getirilmemesi

. Kanunun veya sözleşmenin kendilerine yüklediği sair görevlerin kasten veya ihmal ile yerine getirilmemesi

Müteselsil sorumluluğu gerektiren muamelelerde bir kusuru olmadığını ispat eden üye sorumlu olmaz; özellikle bu muamelelere olumsuz oy vermiş olup, bunu tutanağa geçirmekle beraber denetçilere hemen yazılı olarak bildiren ya da meşru mazereti nedeniyle toplantıya katılmamış olan üye de sorumlu değildir.

- Sorumluluk davasında Ortaklığın Dava Hakkı:

Genel kurul, yönetim kurulu üyelerine karşı şirketçe uğranılan zararların tazmini için dava açılmasına karar verirse veya dava açılmamasına karar verip de esas sermayenin en az 1/10 unu temsil eden pay sahipleri buna rağmen dava açılması isteğinde bulunursa şirket, karar veya azınlık tarafından ileri sürülmüş istek tarihinden itibaren 1 ay içinde dava açmaya mecburdur. Ancak bu sürede geçse de dava hakkı düşmez. Sürenin geçmesi ancak görevlilerin sorumluluğunu gerektirir. Şirket namına dava açmak, denetçilere aittir. Ancak azınlığın isteğiyle dava açılması halinde azınlık, denetçiler dışında bir vekil tayin edebilir. Dava açılması talebinde bulunan azınlık, ortaklığın bu nedenle göreceği muhtemel zararlara karşı teminat olmak üzere paylarını bir bankaya yatırmak zorundadırlar. Davanın reddi halinde azınlık ortaklığa karşı tazminatla yükümlüdür.(341.md.) Ortaklığın dava hakkı, iflas halinde iflas idaresince, iflastan başka tasfiye hallerinde ise tasfiye memurlarınca kullanılır.

-Ortakların ve Alacaklıların Dava Hakkı:

Ortakların ve alacaklıların yönetim kuruluna karşı 2 türlü dava açma hakkı vardır.

a.) Dolayısıyla zararlara dayanan dava: dava konusu, ortaklığın uğradığı zararın tümüdür. Ancak hüküm olunan tazminatın şirkete verilmesi esastır.

b.) Doğrudan doğruya zararlara dayanan davalar: Doğrudan doğruya zarar yönetim kurulu üyelerinin fiilleri sonucunda ortakların veya alacaklıların, ortaklığın zararından bağımsız olarak gördükleri zararlardır. Bu fiillerin ayrıca ortaklığı da zarara sokmuş olup olmadığı önem taşımaz. Doğrudan doğruya uğranılan zararlar nedeniyle açılan davalarda ortaklar ve alacaklılar, tazminatın kendilerine verilmesini isteyebilirler.

Sorumluluğun sona ermesi:

a.)Zamanaşımı (309.md.) Sorumlu olan kimselere karşı tazminat istemek hakkı davacının zararı ve ayrıca sorumlu olan kimseyi öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde zararı doğuran eylemin meydana geldiği tarihten itibaren 5 yıl geçmekle zamanaşımı uğrar. Ancak bu eylem ceza gerektirip CK.?na göre süresi daha uzun bir zamanaşımına tabi bulunuyorsa tazminat davası içinde o zamanaşımı uygulanır. Rekabet yasağını ihlalden doğan davalarda zamanaşımı yasağa aykırı işlemin yapıldığı veya üyenin aynı neviden ticari işlemlerde bulunan bir şirkete sınırsız ortak olarak girdiğinin diğer yönetim kurulu üyelerince öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve herhalde vukuundan itibaren 1 yıldır md.309 ve 335?in kapsamı dışında kalan durumlar BK.126.md. uygulanır. Buna göre şirket müdürleri,temsilciler....ile şirket veya ortaklar arasındaki davalar 5 yıllık zamanaşımına tabidir.

ORTAKLAR VE ALACAKLILAR, TTK.'NUN 309 VE 336. MADDELERİ UYARINCA, TAZMİNAT DOĞRUDAN KENDİLERİNE VERİLMEK ÜZERE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE KARŞI SORUMLULUK DAVASI AÇABİLİRLER. (11.H.D. 1993/4314-1994/4368 ? 17.05.1994)

-İbra:

Yetkili organın (Genel Kurul), sorumlu organın üyelerine karşı karar şeklindeki bir irade açıklamasıdır. Genel kurul bu kararı ile yönetim kurulu üyelerinin söz konusu dönemdeki işlemlerini hukuka ve ortaklık açısından işin gereğine uygun olduğunu beyan etmektedir. Genel kurul ibra kararıyla, yönetim kurulu üyelerini ilgili dönemdeki faaliyet sebepleri ile sorumlu tutmayacağını açıklamaktadır. İbra konusunda karar vermek yetkisi Genel Kurula aittir. İbra oylamalarında, yönetim kurulu üyeleri ile yakınları ve şirket işlerinin görülmesine herhangi bir şekilde katılmış olanlar oy hakkından yoksundur. İbra varsayımının ortaya çıktığı hallerde ortaklığın dava açma hakkı ortadan kalkar. TTK.?da ibra kararının ortakların dava haklarına etkisini düzenleyen bir hüküm yoktur.

Genel Kurul:

Genel Kurulun Devredemeyeceği Yetkileri:

- Esas sözleşmenin değiştirilmesi:

Şirketin esas sözleşmesinin değiştirilmesi, esas sermayenin arttırılması veya azaltılması, payların ayrılması veya birleştirilmesi gibi değişik neden ve ihtiyaçlarla gerçekleşebilir. Önce değişik esas sözleşme metni hazırlanır ve şirket adına imzaya yetkili kimselerce imzalanır. 2. safhada Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni aşamasıdır. İzinden sonra genel kurul toplanarak esas sözleşmenin değiştirilmesi hakkında karar vermesi gerekir. Ancak böyle bir toplantı için yeni değişik metinle, asıl metnin birlikte yazılı biçimde ilanı ve ilgililere bildirilmesi gerekir.

ŞİRKET GENEL KURULUNUN, ESAS SERMAYENİN ARTTIRILMASINA İLİŞKİN KARARININ, ÇOĞUNLUĞUN ÇIKARLARINI GÖZETMEK VE AZINLIĞIN PAYINI KÜÇÜLTMEK AMACI GÜTMEK SURETİYLE OBJEKTİF İYİNİYET KURALLARINA AYKIRI OLDUĞU İLERİ SÜRÜLDÜĞÜNE GÖRE, BU KARARIN OBJEKTİF İYİNİYET KURALLARINA UYGUN OLUP OLMADIĞININ SAPTANMASI VE BU KONUDA BİR KARAR VERİLMESİ GEREKİR. (11.H.D. 8154/9165 ? 11.12.1995)

Esas sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin genel kurul kararı, yönetim kurulu tarafından şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. Değiştirme kararı tescilden önce hüküm ifade etmez.

Genel kurul kararı kazanılmış haklarda pay sahiplerinin rızası olmaksızın hiçbir değişiklik yapamaz. Genel kurul kararı, imtiyazlı pay sahiplerinin yapacakları özel bir toplantıda verecekleri diğer bir kararla onaylanmadıkça infaz edilemez. Diğer taraftan esas sözleşme değişikliği ile ilgili genel kurul toplantılarında esas sözleşmede aksi yazılı olsa dahi istisnaen oy imtiyazına bakılmaz ve her pay ancak bir oy verir.

- Organların Seçimi ve Azli:

Yönetim kurulu, denetçiler ve özel denetçileri seçim ve azil yetkisi genel kurulundur. Azil yetkisi, sebep ile bağlı olmaksızın vardır. Azlolunanın tazminat isteme hakkı yoktur. Kamu tüzel kişisini seçim ve azil yetkisi istisnaen k. tüzel kişisinin kendisine aittir. Ayrıca genel kurul esas sözleşme ile atanmış bile olsalar yönetim kurulu üyelerini yine de azledebilir.

ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNUN GEREK ADİ VE GEREK OLAĞANÜSTÜ TOPLANTISI VE GÜNDEMİ İLE GÖRÜŞÜLECEK KONULARA İLİŞKİN KURALLAR YASACA DÜZENLENMİŞTİR. AZLE İLİŞKİN GENEL KURUL KARARININ DA AMİR HÜKÜMLERE UYGUN OLARAK YAPILAN GENEL KURULDA ALINMASI GEREKİR. AKSİ HALDE ALINAN AZİL KARARI GEÇERSİZDİR. (11.H.D. 645/1075 ? 28.03.1974)

- Hesapların onaylanması

-Kar dağıtımı önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi

ANONİM ORTAKLIKLARDA KAR PAYININ İSTENEBİLMESİ İÇİN BU HUSUSTA GENEL KURULUN KARAR VERMESİ GEREKİR. KAR PAYININ DAĞITILMAMASI KONUSUNDA VERİLEN GENEL KURUL KARARININ KESİNLEŞMESİNDEN SONRA AVANS OLARAK ÖDENEN KAR PAYLARININ GERİ İSTENMESİ MÜMKÜNDÜR. (11.H.D. 5604/8783 ? 21.11.1994)

- Yönetim ve denetim organlarının ibrası

- Tahvil çıkarılması

- Şirket adına dava açılması kararı

- Şirketin feshi

-Yönetim kurulu üyelerinden biri genel kurulun izni olmaksızın kendi veya başkası namına bizzat veya dolaylı olarak şirketle, şirket konusuna giren bir ticari işleme yetkili bulunmadığı gibi yine şirket konusuna giren bir ticari işlemi kendi veya başkası adına yapamaz. Aynı ticari işlerle uğraşan bir şirkete sınırsız sorumlu ortak sıfatı ile giremez.(344.-345.md.)

-Kanun veya esas sözleşme ile genel kurula bırakılmış diğer konular hakkında karar verilmesi

Genel Kurulun Toplanması:

Yetki:

Genel kurul olağan olarak bir hesap devresi sonundan itibaren 3 ay içinde en az 1 defa ve olağanüstü olarak da gerektiği her zaman toplanır. Gerek olağan, gerekse olağanüstü toplantıya çağırma yetkisi, yönetim kuruluna ve ancak onun ihmali halinde denetçilere aittir.

GEREK OLAĞAN, GEREKSE OLAĞANÜSTÜ TOPLANAN GENEL KURULDA GÜNDEM DIŞI HUSUSLAR GÖRÜŞÜLEMEZ. GENEL KURULUN OLAĞANÜSTÜ ÇAĞRISINA İZİN VERİLMESİNE İLİŞKİN İZİN İSTEMİNDE VE MAHKEMECE VERİLEN KARARDA GENEL KURULDA NELERİN KONUŞULACAĞI BELİRTİLMELİDİR. (11.H.D. 4965/5522 ? 17.09.1990)

Ayrıca zorunlu ve ivedi sebeplerin varlığı halinde olağanüstü genel kurul, yönetim kurulunun çağrıdan kaçınmasını beklemeden doğrudan doğruya denetçilerde toplantıya çağrılabilir. Diğer taraftan, esas sermayenin 1/10?unu temsil eden azınlıkta gerektirici sebepleri bildiren bir yazı ile genel kurulun toplantıya çağrılmasını yönetim kurulundan onun ihmal göstermesi halinde denetçilerden isteyebilir ve denetçilerinde ihmal göstermesi halinde, hisse senetlerini rehin yatırmak suretiyle genel kurulun mahkeme izni ile toplantıya çağrılmasını gerçekleştirebilir. Tasfiye işlerinde karar vermek üzere genel kurulu tasfiye memurları toplantıya çağırabilir.

Şekil:

Genel kurulu toplantıya çağrı, esas sözleşmede yazılı hükümlere uygun olarak ve her halde Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmek suretiyle yapılır. Çağrının toplantı gününden en az 2 hafta önce yapılması gerekir. Pay defterine kayıtlı nama yazılı ve adresleri bulunuyorsa hamile yazılı hisse senedi sahiplerine toplantı ayrıca taahhütlü mektupla bildirilir.

YÖNETİM KURULUNUN GENEL KURULU TOPLANTIYA ÇAĞIRMASININ USULÜNE UYGUN YAPILMADIĞI İDDİASI, TTK.'NUN 381/1. MADDESİ GEREĞİNCE, BU ÇAĞRI ÜZERİNE TOPLANAN GENEL KURULDA ALINAN KARARLARIN İPTALİNİ İSTEME HAKKINI VERİR; ANCAK,YÖNETİM KURULU KARARININ İPTALİ İSTENEMEZ.(11.HD. 1986/8062-1987/175 23.01.1987)

Toplantı Yeri:

Esas sözleşmede başka bir yer kararlaştırılmamışsa genel kurul şirket merkezinin bulunduğu yerde toplanır.

Çağrısız Toplantı:

Bütün pay sahipleri ve temsilcileri aralarından hiçbiri itirazda bulunmazsa çağrısızda toplanabilir.

GENEL KURUL TOPLANTISINA ÇAĞRININ USULSÜZ OLMASININ DAVA AÇMA YÖNÜNDEN DAVACIYA BİR HAK VERDİĞİ KABUL EDİLMEKTE İSE DE, BU HUSUS GENEL KURUL KARARLARININ İPTALİ İÇİN YETERLİ OLMAYIP, AYRICA ALINAN KARARLARIN KANUN, ANASÖZLEŞME YA DA İYİNİYET KURALINA AYKIRI OLMALARI GEREKİR. (11.H.D. 597/7050 ? 04.11.1993)

Katılma Hakkına Sahip Kimseler:

Bir hisse senedi sahibi dahi olsa ortak genel kurula katılır. Hısımlık veya oylanan işe katılmış olma gibi sebeplerle oydan mahrum olmak, genel kurula katılmaya engel teşkil etmez. Ortak bizzat katılabileceği gibi, pay sahibi olan veya olmayan bir temsilcide gönderebilir. Ancak pay sahibi olmayan bir temsilci gönderilemeyeceğine dair, sözleşmeye hüküm konulabilir. Bir hisse senedinin birden fazla sahibi varsa bunlar haklarını müşterek bir mümessil vasıtası ile kullanırlar.

Toplantı Yeter Sayısı:

Genel kurulun toplantı yeter sayısı, kural olarak, olarak ilk toplantıda en az ¼ üne sahip ortakların hazır bulunmasıyla oluşur. Bununla beraber TTK?da ve esas sözleşmede öngörülmüş özel hükümler saklıdır. Esas sözleşme yolu ile bu yeter sayısı ancak arttırılabilir, hafifletilemez. Genel yeter sayısının elde edilememesi durumunda genel kurul tekrar toplantıya çağrılır ve bu 2. toplantıda temsil olunan sermayenin oranı ne olursa olsun görüşmelere geçilebilir. Şirketin tabiyetinin değiştirilmesi veya pay sahiplerinin taahhütlerinin arttırılmasına ilişkin toplantılarda bütün pay sahiplerinin hazır bulunması şarttır. Esas sermayenin en az 2/3 üne malik olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin şirketin konusu veya nevinin değiştirilmesine ilişkin toplantılarda hazır bulunması şarttır. İlk toplantıda istenilen çoğunluk sağlanamazsa yönetim kurulu, genel kurulu usulüne uygun olarak 2. toplantıya çağırabilir ve bu toplantının yapılabilmesi için esas sermayenin yarısına malik olan pay sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunması gerekir. Diğer esas sözleşme değişikliklerinde ise esas sermayenin en az yarısına malik olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurulda hazır bulunmaları gereklidir. İlk toplantıda bu yeter sayı elde edilemediği takdirde en geç 1 ay içinde 2. toplantı yapılabilir. 2. toplantıda görüşme yapılabilmesi için esas sermayenin en 1/3 üne malik olan pay sahiplerinin yada temsilcilerinin hazır bulunmaları yeterlidir.

Karar Yeter Sayısı:

Şirketin tabiyetini değiştirmek veya pay sahiplerinin yükümlülüklerini arttırmak için kararlar oybirliği ile alınması şarttır. Diğer hususlar ve konular için karar yeter sayısı toplantıda hazır bulunanların çoğunluğudur.

Toplantının Yürütülmesi:

Bir başkan toplantıyı yürütür. Genel kurul başkanı esas sözleşmeden tayin edilebilir. Bu yapılmamışsa genel kurulca seçilir. Pay sahibi olmayan bir kimsenin genel kurul başkanı seçilmesi mümkündür. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Baş komiseri de toplantıda hazır bulunur. Genel kurulda ancak gündemde bulunan hususlar hakkında görüşme açılabilir ve karar verilebilir. Bu nedenle genel kurulu davete ilişkin ilan ve mektuplarda gündemin gösterilmesi şarttır. Genel kurulda gündemde gösterilmemiş konular görüşülemez. Bununla beraber hakların da gerekli yeter sayı elde edilmemiş maddeler, gündemde bulunsa da görüşülemez ve karara bağlanamaz. Gündem kural olarak yönetim kurulu tarafından düzenlenir fakat esas sermayenin %10 una sahip azınlık yazılı istemde bulunarak ve gerektirici sebep göstererek görüşülmesini istediği hususları gündeme koydurtabilir. Olağanüstü genel kurul gündemi bu kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahip olanlarca düzenlenir.

Genel Kurulda Oy Hakkı:

Genel kurul toplantılarında her pay, sahibine en az bir oy hakkı verir. Buna karşılık esas sözleşme yolu ile bir paya daha fazla oy hakkı verilebilir. Ancak esas sözleşme değişikliği toplantılarında her payın ancak bir oyu vardır.

Oy kullanılmasının yasak olduğu haller:

. Pay sahiplerinden hiçbiri, kendisi veya eşi veya usul füruu ile şirket arasında kişisel bir işe veya davaya ilişkin görüşmelerde oy hakkını kullanamaz. Buna karşılık oy hakkından yoksun pay sahibi oy kullanamamasına rağmen genel kurula ve görüşmelere katılma hakkına sahiptir.

. Şirket işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmış olanlar, yönetim kurulu üyelerinin ibrasına ilişkin kararlarda oy kullanamazlar.

1-İBRA KONUSUNDA ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ DE OY KULLANMIŞLARSA, ONLAR TARAFINDAN VERİLEN OY HESAPLAMADA DİKKATE ALINMAZ. BÖYLE YAPILAN HESAPLAMADA KARAR İÇİN GEREKLİ OY ÇOĞUNLUĞU SAĞLANAMAZSA, İBRA KONUSUNDAKİ KARARIN İPTALİ GEREKİR. (11.HD. 1267/2213 ? 05.05.1981)

ŞİRKET İŞLERİNİN GÖRÜLMESİNE HERHANGİ BİR SURETTE İŞTİRAK ETMİŞ OLANLAR, İDARE MECLİSİ ÜYELERİNİN İBRASINA AİT KARARLARDA OY HAKKINI HAİZ DEĞİLDİRLER. OY HAKKINA HAİZ OLMAYANLARIN GENEL KURULDA OY KULLANMASI KARARIN İPTALİNİ GEREKTİRİR. (11.H.D. 2219/3660 ? 21.04.1995)

Bu yasağın kapsamına denetçiler girmez. Bu yasağın kapsamına denetçiler girmez. Yasak burada sadece ibra oylaması ile ilgilidir. Yoksa yönetim kurulu üyelerinin genel kurul toplantılarına katılmalarına bir engel yoktur.

. Şirketçe devralınan paylar genel kurulda temsil edilemezler. Dolayısıyla bu paylar için oy hakkı da kullanamaz.

. Ayni sermaye koyan kişi kuruluş genel kurulunda bunun değerlendirilmesi ile ilgili görüşmede oy kullanılamaz.

. Kendilerine özel çıkarlar sağlayan kurucu ve diğer pay sahipleri bu çıkarların kuruluş genel kurul tarafından onaylanması için açılmış görüşmelerde oy kullanamazlar.

. Oy hakkına ilişkin sınırlamalardan birini etkisiz bırakmak maksadıyla hisse senetlerinin genel kurulda oy hakkının kullanılması için başkasına verilmesi caiz değildir. Pay sahiplerinden her birinin hakkı olmayanların genel kurul toplantısına katılmalarını önlemek üzere yönetim kuruluna itiraz ve bu itirazı genel kurul tutanağına yazdırma hakları vardır. Ancak sözü geçenler tarafından kullanılmış oylarla etkilenerek alınmış genel kurul kararlarının iptali önceden itirazda bulunulmamış olsa bile her pay sahibi tarafından istenebilir.

Oy Hakkının Kullanılması:

Nama yazılı hisse senetleri rehin, vedia veya ariyet olarak başkasına verilmiş olsalar dahi genel kurula katılma ve oy hakkı malike aittir. Hamile yazılı hisse senetlerinde, senedin zilyedi bulunduğunu kanıtlayan kimse oy hakkına sahiptir. Hamile yazılı hisse senetler rehin veya vedia yahut ariyet olarak başkasına bırakılmışlarsa rey hakkı malike aittir. Ancak temsil yetkisi ayrı bir senede yazılmış olmak şartıyla, zilyet malik yerine ve onun çıkarına olarak oy kullanmaya yetkilidir. Payda müşterek mülkiyet durumunda ise, oyun müşterek temsilci tarafından kullanılması gerekir. Bir hisse senedi üzerinde intifa hakkı bulunduğu takdirde senetten doğan oy hakkını kullanma yetkisi yalnızca intifa hakkı sahibine aittir.

Oy Anlaşmaları:

Genel kurul toplantısında oy kullanacak pay sahipleri, toplantıdan önce oylarını şu veya bu yönde kullanmak üzere anlaşabilirler. İşte bu anlaşmaya oy anlaşması denir

İptal Davası:

Kanuna, esas sözleşme hükümlerine veya objektif iyi niyet kurallarına aykırı genel kurul kararları için bu kararların alındıkları tarihten itibaren 3 aylık süre içinde şirket merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede iptal davası açılabilir.

Genel Kurul Kararlarının İptalini İstemeye yetkili olanlar:

. Toplantıda hazır bulunup da karara muhalif olarak keyfiyeti tutanağa geçirten pay sahipleri,

. Oyunu kullanmasına haksız olarak izin verilmeyen pay sahipleri,

. Toplantıya davetin usulü dairesinde yapılmadığını veya gündemin gereği gibi ilan edilmediğini veya toplantıya katılma hakkı bulunmayan kişilerin karara katılmış bulunduklarını iddia eden pay sahipleri,

. Kararların infazı kişisel sorumluluklarını gerektirdiği takdirde yönetim kurulu üyeleri veya denetçilerden her biri iptal davasının açılması iptali istenen kararın geçerliliğini etkilemese de mahkeme, genel kurul kararlarının icrasının geri bırakılmasına hükmedebilir. İptal davasında mahkeme sadece kararı iptal eder ya da iptal isteğini reddeder. Yoksa mahkeme genel kurul yerine geçerek yeni bir karar vermez. İptal hükmü genel kurul kararını, kararın alındığı tarihe kadar yürümek üzere ortadan kaldırır. İptal hükmü kesinleştikten sonra bütün pay sahipleri ve organlar hakkında hüküm ifade eder. İptal hükmüne kadar, mahkemeden icranın geri bırakılması kararı alınmadıkça şirketi temsilen 3. kişilerle yapılmış işlemler iyi niyetli 3. kişilere karşı şirketi bağlar. Yönetim kurulu kesinleşmiş iptal kararının bir suretini derhal ticaret siciline kaydettirmeye mecburdur. Genel kurul kararı aleyhine iptal davası kötü niyetle açıldığı takdirde davacılar bu yüzden şirketin uğradıkları zarardan dolayı müteselsilen sorumludurlar.

ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNA KATILAN BİR ORTAĞIN, KURULDA ALINAN BİR KARARA KARŞI İPTAL DAVASI AÇABİLMESİ İÇİN KARARA MUHALİF KALIP, BU DURUMU TUTANAĞA GEÇİRMESİ GEREKİR. (11.H.D. 5873/6577 ? 24.11.1987)

TOPLANTIDA HAZIR BULUNUP DA, KARARA MUHALİF KALARAK KEYFİYETİ ZAPTA GEÇİRTMEYEN PAY SAHİPLERİ, ANONİM ŞİRKET GENEL KURULU KARARININ İPTALİNİ TALEP EDEMEZLER. (11.H.D. 2702/3783 ? 25.04.1995)

Genel Kurul Kararlarının Yokluğu, Hükümsüzlüğü ve İptal Edilebilirliği:

Bir işlemin kurucu unsurlarının bulunmadığı bir durumda o hukuki işlemin hükümsüzlüğünden değil, yokluğundan söz edilir. (Pay sahibi olmayan kimselerin verdikleri karara Anonim Şirket Genel Kurulunun kararı denilemez. Burada genel kurul tarafından verilmiş bir kararın hükümsüzlüğünden değil, genel kurulun bir kararının olmaması söz konusudur. Genel kurul kararlarının konu bakımından B.K. 19 ve 20. maddede yazılı hükümsüzlük kapsamına girmeleri halinde karar yok olmakla beraber hükümsüzdür yani doğmuştur.)

Hükümsüz olan bir hukuki işlem yoklukta olduğu gibi geçersizdir. Ancak böyle bir işleme hukuken yok denemez, çünkü yok olan hukuki işlemler hukuken hiçbir anlam taşımadıkları halde hukuki işlemlerin bir başka alanda geçerliliği söz konusu olabilir. Hükümsüzlük kısmi de olabilir. Bir hukuki işlemin daha başlangıçta hükümsüz olması halinde Başlangıçtaki Hükümsüzlük bir hukuki işlemin geçerli bir biçimde doğduktan sonra kanunda yazılı belirli bir sebep ileri sürülerek iptalinin istenilmesi sonucu hükümsüzlüğüne karar verilebilir olması halinde ise İptal Edilebilirlilik söz konusudur. İptal hükmünün verilip kesinleşmesi sonucu ortaya çıkan durumda bir hükümsüzlüktür ama başlangıçtaki hükümsüzlük değildir. Ayrıca iptal edilebilirlikte iptal davası yoluna gidip gitmeme konusunda bir seçim hakkı söz konusudur. Dava sonunda hükmün iptal doğrultusunda olup olmayacağı da hükmün kesinleşeceği ana kadar belli değildir. (Genel kurul kararının daha başlangıçta hükümsüz olması kendiliğindendir, oysa iptal edilebilir bir genel kurul kararının hükümsüz hale gelmesi, ancak 3 aylık bir hak düşürücü süre içinde açılmış bir iptal davasında iptale ilişkin mahkeme hükmünün verilmesi ve bu hükmün kesinleşmesi ile mümkündür.

DAVA, ŞİRKET GENEL KURUL KARARININ İPTALİ İSTEMİYLE AÇILMIŞTIR. HER ŞEYDEN ÖNCE DAVACININ BÖYLE BİR DAVAYI AÇABİLMESİ İÇİN ŞİRKET ORTAĞI OLMASI GEREKİR. (11.H.D. 1318/3070 ? 01.05.1997)

GENEL KURUL KARARLARININ YASANIN EMREDİCİ KURALLARINA, AHLAK VE ADABA AYKIRI OLMAMASI GEREKİR. AKSİ HALDE, BAŞTAN BERİ GEÇERSİZ SAYILIRLAR. HERKES TTK'NUN 381. MADDESİNDEKİ KOŞUL VE SÜREYE BAĞLI OLMAKSIZIN GEÇERSİZLİĞİN SAPTANMASINI İSTEYEBİLİR. ANCAK KARAR YASANIN YORUMLAYICI KURALLARINA AYKIRIYSA, İPTAL EDİLİNCEYE KADAR SONUÇLARINI DOĞURUR. (11.H.D. 3158/3661 ? 06.07.1978)

Şengün Hukuk - Malatya

Av. Seda ŞengünAv. Ömer Şengün

Anonim Şirketler